اگزما و درماتیت آتوپیک چیست؟
اگزما یک اصطلاح عمومی برای بثورات پوستی است. شایع ترین نوع اگزما درماتیت آتوپیک نام دارد. اگزما اغلب با خارش بسیار همراه است و به دلیل خاراندن بسیار، پوست قرمز و ملتهب می شود. این بیماری در شیرخواران متداول است اما در کودکان و بزرگسالان نیز ایجاد می شود.
درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن پوستی و شایعترین نوع اگزما است و در اثر واکنش آلرژیک ایجاد می شود.
واژه " آتوپیک" به معنی تمایلات وراثتی برای ایجاد درماتیت ، آسم و تب یونجه می باشد.
"درماتیت" به معنی قرمز شدن و خارش پوست است.
درماتیت آتوپیک معمولاً در دوران شیرخوارگی شروع می شود و تا دوران کودکی ادامه می یابد. بعضی اوقات شرایط بیماری ممکن است بدتر شود که به آن تشدید ناگهانی می گویند و زمانی اتفاق می افتد که پوست بهبود یافته است و علائمی از درماتیت آتوپیک وجود ندارد. وضعیت آرام بیماری می تواند هفته ها ، ماه ها یا حتی سال ها ادامه داشته باشد. درماتیت آتوپیک در بسیاری از کودکان بهبود می یابد اما گاهی تا بزرگسالی ادامه می یابد و حملات تشدید بیماری در بزرگسالی خفیف تر است.
علائم اگزما و درماتیت آتوپیک
درماتیت آتوپیک و اگزما ممکن است با خشکی و خارش پوست آغاز شود. بثورات ممکن است بسیار قرمز ، متورم و دردناک شوند و به طور کلی هرچه بیشتر خارانده شود بدتر شده و مایعی از زخم ها تراوش می شود. سرانجام بثورات پوسته پوسته شده و شروع به پوست ریزی می کنند.
آرنج ، پشت زانو ، روی گونه ها و باسن نواحی شایع ایجاد بثورات هستند.
چه عواملی باعث اگزما و درماتیت آتوپیک می شود؟
اگر یکی از اعضای خانواده اگزما داشته باشد، احتمال درماتیت آتوپیک یا اگزما در دیگر افراد خانواده بیشتر می شود. این بیماری مسری نیست بدان معنی که شما نمی توانید از فرد دیگری بیماری را بگیرید. علت دقیق اگزما و درماتیت آتوپیک مشخص نیست.
اگزما و درماتیت آتوپیک چگونه تشخیص داده می شوند؟
پزشکان با دیدن ضایعات پوستی و پرسش از سوابقه پزشکی به راحتی قادر خواهند بود اگزما را تشخیص دهند. لازم است که بیمار در صورت داشتن آلرژی یا آسم ،اطلاعات مربوطه را در اختیار پزشک خود قرار دهد. پزشک ممکن است برای رد بیماری های دیگر ، آزمایشات خون و تست های آلرژی پوستی را تجویز کند.
آیا می توان از اگزما و درماتیت آتوپیک پیشگیری یا جلوگیری کرد؟
ممکن است شما علت ایجاد اگزما یا درماتیت آتوپیکرا ندانید و بدون دانستن آن عوامل پیشگیری ممکن نخواهد بود. این بیماری ها قابل درمان نیستند اما می توان با کنترل آن روند بیماری را بهبود بخشید. همچنین لازم است از مواردی که باعث تشدید آن می شوند جلوگیری کنید.
از تماس با عواملی که سبب تحریک پوست می شوند جلوگیری شود.
عواملی که باعث تحریک پوست می شوند عبارتند از:
- شوینده های خانگی
- مواد شوینده
- لوسیون های مورد استفاده پس از اصلاح مو
- صابون ها
- بنزین
- ترپتین و سایر حلالها
سعی کنید از تماس با چیزهایی که باعث ایجاد اگزما می شوند خودداری کنید. صابون و رطوبت باعث تحریک پوست می شود. فقط در صورت لزوم دستان خود را با صابون بشویید. اگر اگزمای دست دارید از یک صابون بدون چربی ملایم استفاده کنید. پس از شستن دستهایتان را کاملاً خشک کنید.
برای محافظت از پوست دستان خود، از دستکش استفاده کنید.
در هنگام کار با آب یا سایر مواد تحریک کننده دیگر از دستکش وینیل یا پلاستیک استفاده کنید. لازم است از دستکش نخی در زیر دستکش پلاستیکی استفاده شود تا از تعریق دست جلوگیری شود. گاهی دستکش را در آورید تا دست هایتان هوا بخورد و از ایجاد عرق داخل دستکش جلوگیری شود.
هنگام بیرون رفتن در زمستان دستکش بپوشید. هوای سرد و رطوبت کم سبب خشکی پوست و تشدید اگزما می شود. از لباس های پنبه ای استفاده کنید زیرا پشم و برخی پارچه های مصنوعی پوست را تحریک می کنند.
در حمام یا زیر دوش مراقب پوست خود باشید.
از یک صابون ملایم و به مقدار کم جهت شستشو در حمام استفاده کنید. دمای آب را خنک و ولرم نگه دارید و نباید داغ باشد. ماندن در وان برای مدت کوتاه (حدود 5 تا 10 دقیقه) می تواند برای پوست مفید باشد و باعث می شود لایه بیرونی پوست آب را جذب کرده و کمتر خشک شود. با استفاده از یک حوله نرم، پوست خود را بدون مالش خشک کنید و بلافاصله از مرطوب کننده استفاده کنید تا رطوبت پوست حفظ شود.
هر روز از مرطوب کننده پوست استفاده کنید.
مرطوب کننده ها به حفظ لطافت و انعطاف پذیری پوست کمک می کنند و از ترک پوستی جلوگیری می کنند. یک مرطوب کننده ساده بهترین انتخاب است و از مرطوب کننده های دارای رایحه و بسیاری از مواد اضافی دیگر اجتناب کنید. یکی از مرطوب کننده خوب و ارزان قیمت وازلین و اوسرین است. از مرطوب کننده هایی استفاده کنید که چرب تر از کرم باشند زیرا کرم ها معمولاً مواد نگهدارنده بیشتری در خود دارند. استفاده مرتب از مرطوب کننده می تواند به جلوگیری از خشکی رایج پوست در زمستان کمک کند.
از گرمای زیاد و عرق کردن خودداری کنید
گرما و تعریق بیش از حد باعث تحریک و خارش پوست می شود. سعی کنید از فعالیت هایی که باعث گرما و تعریق می شود خودداری کنید.
درمان اگزما و درماتیت آتوپیک
پزشک ممکن است کرم یا پماد کورتیکواستروئید را برای کاهش خارش و آرام شدن التهاب بثورات تجویز کند. بلافاصله پس از استحمام طبق دستور پزشک یا دستورالعمل خود پماد از آن استفاده کنید. اگر پوست پس از 3 هفته استفاده از دارو بهتر نشد به پزشک اطلاع دهید.
آنتی هیستامین ها مانند هیدروکسی زین باعث کاهش خارش و تحمل آن می شوند. اگر بثورات شدید باشند می توان از انواع داروهای جدید تنظیم کننده سیستم ایمنی مانند tacrolimus و pimecrolimus استفاده کرد. این داروها جلوی واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن در مواجهه با مواد آلرژن را می گیرند و به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهند سازمان غذا و دارو توصیه می كند كه این داروها فقط در صورت عدم پاسخ مطلوب از سایرداروها استفاده شوند.
سعی کنید که ناحیه تحریک شده روی پوست را نخارانید زیرا سبب شکنندگی پوست، ورود باکتری ها و ایجاد عفونت می گردد. مرطوب کردن پوست به جلوگیری از خارش کمک می کند.
زندگی با اگزما و درماتیت آتوپیک
اگزما با استرس زیاد تشدید شود. سعی کنید استرس را تشخیص داده و بر آن غلبه کنید. اجرای روش های کاهش استرس می تواند کمک کننده باشد. تغییر نوع فعالیت های روزمره برای کاهش استرس می تواند مفید باشد.
نواحی دارای اگزما ممکن است دوباره به راحتی تحریک شوند بنابراین نیاز به مراقبت ویژه دارند. حتی پس از بهبودی باید نکات مراقبت از پوست رعایت شود.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- بهترین درمان برای من کدام است؟
- آیا باید از کرم یا پماد استروئیدی استفاده کنم؟
- عوارض جانبی کرم یا پماد استروئیدی چیست؟
- آیا به داروهای دیگری نیاز دارم؟
- بهترین راه برای جلوگیری از تشدید اگزما و درماتیت آتوپیک چیست؟
- آیا صابون خاصی وجود دارد که باید از آن استفاده کنم؟
- فرزند من اگزما دارد. چه نوع مرطوب کننده ای برای او مناسب است؟
- چگونه می توانم خارش های پوستی فرزندم را بهبود بخشم؟
- من اگزما دارم آیا فرزندان من به آن مبتلا خواهند شد؟
- در صورت شدید شدن اگزما باید چه کارهایی انجام دهم؟
سیده طاهره میرصالحی
کارشناس زیست شناسی و کارشناس ارشد بیوشیمی
دکتر بابک قلعه باغی
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی
