کلستریدیوم دیفیسیل چیست؟
کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff.) نوعی باکتری است که در روده انسان مانند دیگر باکتری های مفید بدون اینکه بیماری ایجاد کند زندگی می کند. این باکتری همچنین در محیط زیست مانند خاک، آب و مدفوع حیوانات نیز وجود دارد. اکثر افراد در حالت طبیعی با وجود این باکتری بیمار نمی شوند اما اگر عدم تعادل در روده ایجاد شود این باکتری ها شروع به ترشح سموم کرده و سبب تحریک و حمله به روده می شوند و این همان چیزی است که منجر به علایم بیماری کلستریدیم دیفیسیل می شود.
علایم عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
عفونت های کلستریدیوم دیفیسیل می تواند خفیف یا شدید باشد.
علایم فرم خفیف شامل:
- اسهال آبکی (3 بار یا بیشتر در طول روز و به مدت چند روز)
- درد معده
علایم فرم شدید شامل:
- اسهال مکرر و آبکی (حداکثر 15 بار در روز)
- درد شدید معده
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- تب 38.3 درجه سانتی گراد در کودکان یا 37.8 تا 38.9 درجه سانتی گراد در بزرگسالان
- وجود خون و یا چرک در مدفوع
به پزشک مراجعه کنید اگر:
پس از مصرف آنتی بیوتیک علایم عفونت شروع شود و بیش از 3 روز طول بکشد یا بدتر شود.
دلیل ابتلا به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
مهمترین عامل خطر استفاده از آنتی بیوتیک است. آنتی بیوتیک ها تعادل طبیعی روده را مختل می کنند. مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک یا استفاده از انواع مختلف آن ها، احتمال بیماری را افزایش می دهد. افراد مسن بالای 65 سال در معرض خطر بیشتر ابتلا به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل هستند.
عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- جراحی دستگاه گوارش
- جراحی معده که به حرکت روده ها نیاز داشته باشد
- بستری در بیمارستان
- زندگی در خانه سالمندان یا مرکز مراقبت ویژه
- مشکلات روده بزرگ مانند سندرم التهابی روده یا سرطان کولورکتال
- سیستم ایمنی ضعیف
- عفونت کلستریدیوم دیفیسیل شدید
اگر از سلامتی خوبی برخوردار باشید به احتمال زیاد به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل دچار نخواهید شد.
تشخیص عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
پزشک برای تشخیص به بررسی آزمایش مدفوع و گاهی تصویر برداری با اشعه ایکس و به ندرت سی تی اسکن از روده بزرگ بیمار نیاز دارد. برخی افراد حامل بیماری هستند اما علایمی ندارند. برای تشخیص می توانید آزمایش دهید. اگر آزمایش مثبت همراه با علایم عفونت باشد شما مبتلا به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل هستید.
پیشگیری از عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
عفونت کلستریدیوم دیفیسیل مسری است و می تواند به افراد دیگر هم منتقل شوند. این باکتری ها مدت ها می توانند در سطوح مختلف مانند صندلی توالت، تلفن و دستگیره در و ... باقی بمانند. رعایت بهداشت برای جلوگیری از انتقال عفونت ضروری است.
- با استفاده از آب و صابون دست های خود را به طور مرتب و خوب بشویید.
- هنگام مراقبت از کسی که عفونت کلستریدیوم دیفیسیل دارد از دستکش یکبار مصرف استفاده کنید.
- از ضدعفونی کننده های حاوی کلر برای تمیز کردن سطوح و وسایل استفاده کنید.
- لباس هایی که ممکن است آلوده به مدفوع باشند را با صابون و ضدعفونی کننده کلر بشویید.
- قبل، حین و بعد از مراجعه به بیماران بستری در بیمارستان، دستان خود را بشویید.
- از آنتی بیوتیک استفاده نکنید مگر اینکه پزشک شما آن را تجویز کرده باشد.
اگر عفونت کلستریدیوم دیفیسیل دارید، قبل از غذا خوردن و پس از رفتن به دستشویی، دستان خود را با آب و صابون بشویید برای تمیز کردن سطوحی که لمس کرده اید از یک ضدعفونی کننده حاوی کلر استفاده کنید تا از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری شود. از هر 5 نفر 1 نفر به طور مجدد به این بیماری مبتلا می شوند.
درمان عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
اگر هنگام مصرف آنتی بیوتیک نشانه هایی از عفونت داشتید، مصرف آنتی بیوتیک را فورا قطع کنید. حدود 25٪ از بیماران با 2 تا 3 روز قطع مصرف آنتی بیوتیکی بهبود می یابند. در موارد شدید، پزشک یک دوز 10 روزه از آنتی بیوتیک را تجویز می کند که در درمان عفونت موثر است. مترونیدازول و وانکومایسین برای درمان مفید هستند و 72 ساعت پس ازمصرف بهبودی حاصل می شود. حدود 15 تا 35 درصد موارد علایم بیماری باقی می ماند که به مصرف دوز دوم آنتی بیوتیک نیاز خواهد داشت. پس از بهبودی برای جبران آب بدن خود که در اسهال از دست داده اید مایعات فراوان بنوشید. از فرآورده های شیر و غذاهایی که حاوی آرد گندم هستند یا فیبر زیادی دارند خودداری کنید. دستگاه گوارش شما ممکن است برای چند روز نسبت به به آن ها حساس باشد.
عدم درمان
اگر عفونت بدتر شود، کمبود آب شدید بدن و یبوست را در پی دارد. در موارد نادر عفونت می تواند به سپسیس (یک عفونت خون خطرناک) یا یک سوراخ در روده شما منجر شود.
اگر اسهال دارید و فکر می کنید ممکن است ناشی از عفونت کلستریدیوم دیفیسیل باشد، قبل از مصرف داروهای ضد اسهال با پزشک خود مشورت کنید. این داروها می توانند عفونت شما را بدتر کنند.
برخی پروبیوتیک ها یا "باکتری های خوب" به جلوگیری از عود عفونت کلستریدیوم دیفیسیل کمک می کنند. قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید تا دستور العمل مصرف آنتی بیوتیک ها را به شما بگوید.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- چه زمانی می توانم مصرف آنتی بیوتیک را متوقف کنم؟
- اگر اسهال داشته باشم، چه موقع باید به پزشک مراجعه کنم؟
- چگونه من به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل دچار شده ام؟
- چه درمانی برای من بهتر است؟
- اگر یک بار مبتلا به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل بوده ام، خطر ابتلای مجدد وجود دارد؟
- مادر من در یک خانه سالمندان است که و در معرض شیوع عفونت کلستریدیوم دیفیسیل است. آیا باید آزمایش دهد؟
- من ناقل عفونت کلستریدیوم دیفیسیل هستم. چه اقدامات احتیاطی را در مواجه با دوستان و خانواده ام انجام دهم؟
- من دیورتیکولیت دارم. آیا من در معرض خطر عفونت کلستریدیوم دیفیسیل هستم؟
سیده طاهره میرصالحی
کارشناس زیست شناسی و کارشناس ارشد بیوشیمی
دکتر بابک قلعه باغی
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی
