سوء هاضمه چیست؟

سوء هاضمه یک بیماری شایع دستگاه گوارش است که هضم غذا دچار مشکل می شود. هرکسی ممکن است سوء هاضمه را در طول زندگی خود تجربه کند و گاهی در تمام مدت زندگی یک فرد ادامه دارد. علائم و دلایل ایجاد این بیماری متفاوت است اما اگر سوء هاضمه علت مشخصی نداشته باشد به آن سوء هاضمه عملکردی گفته می شود.

نشانه های سوء هاضمه

سوء هاضمه می تواند به صورت درد معده احساس شود یا طیف وسیعی از علایم را نشان دهد که شامل موارد زیر است:

درد، ناراحتی یا احساس سوزش در قفسه سینه یا معده
آروغ زدن
نفخ
درد معده و باد معده
رفلاکس اسید معده
سوزش سردل
حالت تهوع و استفراغ

اگر علایم بیش از دو هفته طول کشید حتما به پزشک مراجعه کنید و در صورت شدید بودن علایم همانند موارد زیر فورا تحت مراقبت های ویژه قرار بگیرید.

تنگی نفس
مشکل بلع
استفراغ مداوم
استفراغ خونی
درد ناگهانی در قفسه سینه، بازو، گردن یا فک
عرق سرد
مدفوع سفت، تیره و خونی

علت ایجاد سوء هاضمه

مصرف غذاهای خاصی که هضم آنها دشوار است، مانند غذاهای سرشار از ادویه، چربی، اسیدیا فیبر
دیر غذا خوردن
مصرف الکل
مصرف کافئین زیاد
مصرف بعضی از داروها
کمبود خواب

مشکلات دستگاه گوارش یا سایر موارد بهداشتی نیز می تواند باعث سوء هاضمه شوند که شامل:

ریفلاکس اسید معده، بیماری ریفلاکس معده (GERD): برگشت محتویات معده به داخل مری (لوله ای که سبب اتصال دهان و معده به هم می شود) که یک واکنش در برابر غذا و نوشیدنی است. ریفلاکس اسید نیز باعث استفراغ می شود. این حالت به دلیل زیاد بودن اسید معده اتفاق می افتد که باعث سوزش سر دل نیز می گردد.
سندرم روده تحریک پذیر: نوعی اختلال روده ای است. علائم آن شامل درد معده، نفخ، گاز روده، یبوست و اسهال است.
عفونت: عفونت ناشی از هلیوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori): می تواند سوء هاضمه ایجاد کند.
بیماری گاستروپارزی یا فلج معده: در این بیماری عضلات موجود در دستگاه گوارش از کار می افتد و حرکت غذا متوقف شده و بر هضم غذا تأثیر می گذارد. علائم آن شامل تهوع، استفراغ، درد معده، نفخ و رفلاکس اسید است.
ایجاد زخم: زخم معده، روده کوچک یا مری.
گاستریت: باعث ایجاد ورم یا التهاب مخاط معده می شود.
سرطان معده: این بیماری در موارد نادر سبب ایجاد سوء هاضمه می شود.

تشخیص سوء هاضمه

پزشک ابتدا درباره علایم و وضعیت سلامتی شما سوال می کند و شما را به طور کامل از نظر بدنی معاینه می کند. اگر علائم هشدار دهنده در سابقه بیماری یا در طول معاینه وجود داشته باشد، پزشک آزمایشات لازم مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار و مدفوع، رادیوگرافی یا سونوگرافی را برای تعیین علت سوء هاضمه تجویز می کند. گاهی پزشک برای دیدن داخل معده و بررسی مشکلات مجرای گوارشی آندوسکوپی انجام می دهد که طی آن لوله ای نازک را که دارای دوربین مخصوصی است تا انتهای مری وارد می کند.

پیشگیری از سوء هاضمه

راه های زیادی برای پیشگیری وجود دارد. در مرحله اول باید از بدن خود و نحوه واکنش آن نسبت به مواد غذایی و نوشیدنی های مختلف آگاهی کامل داشته باشید. سعی کنید در صورت امکان از مصرف غذاهای تند و اسیدی و نوشیدنی های گازدار که باعث سوء هاضمه می شوند خودداری کنید. در طول روز وعده های غذایی کمتری بخورید اما در شب خیلی دیر غذا نخورید و بلافاصله پس از خوردن غذا نخوابید. استفاده از الکل را محدود کنید. مصرف دخانیات را ترک کنید. استرس و کمبود خواب نیز می تواند علایم را بدتر کند.

درمان سوء هاضمه

درمان به عاملی که باعث سوء هاضمه شده است بستگی دارد. روش های پیشگیری از سوء هاضمه نیز جنبه درمانی دارد. این موارد شامل تغییر رژیم غذایی و نحوه غذا خوردن است. خواب بیشتر و کاهش استرس نیز به شما کمک می کند.

اگر زخم معده دارید، با مصرف داروهای کاهش دهنده اسید معده درمان می شوید. مصرف آنتی بیوتیک برای درمان عفونت معده لازم است. تا حد ممکن از مصرف داروهای بدون نسخه اجتناب کنید. قبل از شروع مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید.

داروهای ضد درد و ضد التهاب: مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، نه تنها کمکی به سوء هاضم نمی كنند بلکه وضعیت شما را بدتر می کنند، به ویژه اگر مرتبا مصرف شوند.
داروهای ضد اسید معده: مصرف این داروها می توانند به کاهش برخی از علایم سوء هاضمه کمک کنند.
مسدود کننده های گیرنده های تیپ 2 هیستامین (رانی تیدین، سایمتیدین، فاموتیدین): می توانند به کاهش درد و علایم کمک کند اما نباید به صورت طولانی مدت مصرف شوند.
مهارکننده های پمپ پروتون: داروهایی مانند امپرازول و لانزوپرازول به مسدود شدن محل تولید اسید در معده کمک می کنند.

گاهی بیمار براساس علت سوء هاضمه به درمان دیگری نیز احتیاج پیدا می کند.

کیفیت زندگی با داشتن سوء هاضمه

بیشتر افرادی که سوء هاضمه دارند زندگی عادی را پشت سر می گذارند. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی برای پیشگیری از سوء هاضمه حیاتی است. شاید برای پیشگیری و درمان علایم به دارو احتیاج داشته باشید. برای درمان و مدیریت هرگونه مشکل سوء هاضمه از پزشک خود کمک بخواهید.

اغلب سوء هاضمه نشان دهنده یک مشکل جدی مانند زخم عمیق معده است. در موارد نادر سرطان معده نیز باعث ایجاد سوء هاضمه می گردد. اگر سوء هاضمه دارید، با پزشک خود صحبت کنید. بخصوص اگر موارد زیر در مورد شما صدق کند: