دکتر فاطمه دهقانی فیروزآبادی
پزشک عمومی
بیماری آنفولانزا عفونت تنفسی واگیرداری است که ویروس آنفولانزا در بینی، گلو و ریه ایجاد می کند. باورهای غلط زیادی پیرامون آنفولانزا وجود دارد. به عنوان مثال، برخی گمان می کنند که آنفولانزا همان آنفولانزای معده یا رودل است، درحالی که آنفولانزای معده یک بیماری عفونی معده است که در اثر مسمومیت یا عفونت ویروسی مانند نوروویروس ایجاد می شود. بسیاری از افراد نیز واکسن آنفولانزا را قبول ندارند. سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می کند که همه افراد بالای سن 6 ماهگی واکسینه شوند. واکسن آنفولانزا به دو صورت تزریقی و استنشاقی (LAIV4) وجود دارد.
سرماخوردگی و آنفولانزا اغلب اوقات به دلیل بعضی علایم و روش های درمان مشابه، با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. سرماخوردگی معمولا طولانی تر و خفیف تر است اما آنفولانزا شروع سریعی دارد و علایم آن به مراتب شدیدتر از سرماخوردگی بوده و به مدت 2 تا 3 روز طول خواهد کشید. همچنین آنفولانزا مسری است و می تواند بسیار خطرناک باشد.
علایم آنفلوانزا شامل موارد زیر است:
آنفولانزا در موارد شدید و پرخطر می تواند کشنده باشد. افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند شامل:
این افراد در معرض خطر بیشتر مرگ و میر ناشی از آنفولانزا هستند. دریافت واکسن سالانه آنفولانزا از بروز خطرات و عوارض شدید ناشی از آن جلوگیری می کند و زمان بهبودی را کاهش می دهد.
در صورتی که مشکل بخصوصی نداشته باشید حتما واکسن بزنید تا از خودتان و اطرافیانتان محافظت شود. دریافت واکسن بخصوص برای افرادی که مشغول به کار در مراکز مراقبت های بهداشتی یا در مواجه با افراد پر خطر هستند ضروری است.
واکسن به پیشگیری از آنفولانزا کمک می کند و دریافت هرساله آن شما را مصون می دارد. با این حال باز هم امکان ابتلا به انواع دیگری از ویروس آنفولانزا وجود دارد. گاهی پس از دریافت واکسن به نوع خفیف تری از آن مبتلا می شوید.
موارد دیگری که خطر ابتلا به آنفولانزا را کاهش می دهد:
ویتامین ها نمی توانند مانع ابتلا به آنفولانزا شوند.
شما هرگز با دریافت واکسن تزریقی آنفولانزا، به آن مبتلا نخواهید شد. این واکسن حاوی ویروس کشته شده است که شما را آلوده نخواهد کرد. واکسن استنشاقی که به صورت اسپری بینی دریافت می شود از ویروس های زنده اما ضعیف ساخته شده اند که این نوع هم نمی تواند سبب بیماری شما شود.
اگرچه واکسن سبب بیماری آنفولانزا نمی شود اما می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. ممکن است ناحیه تزریقی قرمز، متورم و یا زخم شود یا برای مدت کوتاهی دچار درد عضلانی، سر درد یا تب خفیف شوید. این علایم به دنبال دفاع بدن در برابر ویروس جدید ایجاد می شوند. گاهی علایم در برخی افراد به صورت آنفولانزای خفیف یا سرماخوردگی بروز می دهد.
اگر قصد باردار شدن دارید یا در دوران بارداری یا شیردهی به سر می برید، حتما از واکسن آنفولانزا استفاده کنید. تزریق واکسن برای شما و نوزادتان کاملا بی خطر است. اگر واکسن نزدید و به آنفولانزا مبتلا شدید احتمال ابتلای نوزادتان وجود دارد. در این صورت پزشک داروی ضد ویروس یا رژیم غذایی خاصی را برای کاهش علایم تجویز خواهد کرد.
محتوای آلرژن تخم مرغ در واکسن آنفولانزا بسیار کم است. ایجاد واکنش پس از دریافت واکسن تزریقی در کودکان و بزرگسالانی که به تخم مرغ حساسیت دارند نادر است. اگر در معرض خطر هستید، پزشکان توصیه می کنند که واکسن تزریقی خود را در مطب و در حضور پزشک دریافت کنید. در این صورت آن ها در مواجه با هرگونه واکنشی اقدامات لازم را انجام می دهند.
برخورداری از سلامتی کامل نمی تواند شما را از ابتلا به آنفولانزا مصون بدارد. عفونت آنفولانزا به راحتی قابل انتقال است و ممکن است به شما نیز سرایت کند. لازم است تمامی افراد در سنین 6 ماه به بالا بجز موارد نادر از واکسن آنفولانزا استفاده کنند.
ابتلا به نوع خفیف بیماری پس از دریافت واکسن آنفولانزا وجود دارد و پزشک به شما توصیه می کند تا زمان بهبودی صبور باشید. دریافت واکسن آنفولانزا برای بیماران سرطانی نیز مفید است. استفاده از واکسن حتی اگر قبلا نیز به آن مبتلا شده اید حیاتی است و می تواند شما را در برابر چندین نوع ویروس محافظت می کند.
ویروس آنفولانزا هر ساله تغییر شکل می دهد. به همین علت لازم است ابتدای فصل آنفولانزا واکسن مربوط به همان سال را دریافت کنید. شیوع آنفولانزا معمولا در ماه های سردتر سال یعنی از مهر تا پایان اسفند خواهد بود.
هیچ تحقیقی مبنی بر این موضوع وجود ندارد اما ممکن است برخی از کودکان یا افراد مسن نیاز به دریافت دو دوز از واکسن را داشته باشند که بستگی به سن و سابقه پزشکی آن ها دارد. برای اطلاع از این موضوع با پزشک خود صحبت کنید.
طبق توصیه سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری، از آنجا که پس از تزریق واکسن بیشتر از دو هفته طول می کشد تا ایمنی ایجاد شود بنابراین مدتی قبل از شروع فصل آنفولانزا و همه گیر شدن بیماری باید واکسن دریافت کنید. با این حال دریافت دیر هنگام واکسن نیز بهتر از این است که اصلا واکسن نزنید.
موارد نادری وجود دارند که نمی توانند واکسن دریافت کنند. اگر به سندرم گیلن باره مبتلا هستید نمی توانید واکسن بزنید. این سندرم بر روی اعصاب تأثیر می گذارد. همچنین برخی افراد نیز نسبت به واکسن واکنش شدید نشان می دهند یا دچار عوارض جانبی شدیدی می شوند. اگر جزء این افراد هستید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
اکثر افرادی که به آنفولانزا مبتلا می شوند با استراحت در خانه و به خودی خود بهبود می یابند. نوشیدن مایعات فراوان و استراحت کافی اهمیت زیادی دارد. بزرگسالان می توانند برای کاهش علایم از داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن یا داروهای مربوط به آنفولانزا استفاده کنند. قبل از مصرف دارو حتما با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می تواند نوع و میزان مصرف دارو را به شما بگوید.
اگر علایم آنفولانزا ادامه دار بود و در معرض خطر قرار گرفتید حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای تایید آنفولانزا آزمایش های تشخیصی تجویز می کند.
سیه طاهره میرصالحی
کارشناس ارشد بیوشیمی
دکتر بابک قلعه باغی
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی
بیماری تب دره یا کوکسیدیوئیدومایکوزیس که به اختصار (COX-e) نامیده می شود ناشی از قارچی است که در فضای باز رشد می کند. این بیماری در جنوب غربی ایالات متحده به ویژه در بخش هایی از آریزونا و جنوب کالیفرنیا شایع است و فقط زمانی به آن مبتلا می شوید که از این مناطق یا دیگر جاهای با آب و هوای مشابه بازدید کنید. اگر با افرادی که در آنجا بوده اند ارتباط داشته باشید امکان ابتلا وجود ندارد.
خاک توسط باد جابجا شده و گرده های قارچ در هوا پراکنده می شود. سپس با تنفس وارد ریه شده و عفونت ریه ایجاد می کند اما ممکن است خیلی از افراد به هیچ وجه بیمار نشوند. تب دره از فردی به فرد دیگر یا از حیوانات به انسان منتقل نمی شود.
پیشگیری از تب دره بسیار دشوار است زیرا گرده های قارچ در هوا وجود دارد. برخی از پزشکان پیشنهاد می کنند که افراد در مناطق غبارآلود این نواحی حضور نداشته باشند.
بیشتر افرادی که بیمار می شوند خود بخود و بدون معالجه بهتر می شوند. پزشک برای شما آزمایش خون و تصویر برداری با اشعه ایکس تجویز می کند تا از روند بهبودتان مطمئن شود. احتمالا ممکن است برای بهبود بیماری زنان باردار و افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند به مصرف دارو احتیاج داشته باشند. آنتی بیوتیک ها برای درمان مناسب نیستند زیرا برای از بین بردن قارچ کاربردی ندارد.
سیده طاهره میرصالحی
کارشناس زیست شناسی و کارشناس ارشد بیوشیمی
دکتر بابک قلعه باغی
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی
زمانی که هوای کافی به ریه نرسد دچار تنگی نفس می شوید که می تواند یک مشکل اساسی در زمینه سلامت باشد. هنگامی که فعالیت جسمانی دارید یا دراز می کشید این حس تشدید می شود. ممکن است علائم دیگری مانند سرفه، تنگی نفس شدید و ناگهانی، درد سینه و تب را هم تجربه کنید. در این صورت باید با پزشک مشورت کنید.
وقتی تنگی نفس دارید احساس می کنید نمی توانید نفس بکشید، نمی توانید هوای کافی را به ریه خود وارد کنید و نفس عمیق بکشید. بعلاوه ممکن است در قفسه سینه احساس گرفتگی داشته باشید.
تنگی نفس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از جمله:
اگر تنگی نفس همراه با سرفه و تب دارید ممکن است دچار عفونت قفسه سینه یا ذات الریه شده باشید. از دیگر عواملی که کمتر در بروز مشکلات تنفسی شایع است می توان به سرطان ریه، تشکیل لخته خون در ریه، سوراخ شدن ریه و جراحت بافت ریه اشاره کرد.
پزشک می تواند در پیدا کردن علت مشکل تنفسی به شما کمک کند. او ابتدا علائمتان را بررسی می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین ممکن است از شما بخواهد چند آزمایش انجام دهید یا از قفسه سینه عکس برداری کنید.
روش دیگر گرفتن نوار قلب (ECG) است. در این روش پزشک از شما می خواهد دراز بکشید تا قلب شما را معاینه کند. این دستگاه با ارائه تصویر، سیگنال الکتریکی قلبتان را نشان می دهد.
شاید لازم باشد سیتی اسکن انجام دهید که نوع دیگری از عکس برداری با اشعه ایکس محسوب می شود. پزشک میزان قدرت تنفس شما (که به آن اسپیرومتری یا دم سنجی گفته می شود) و میزان اکسیژن خونتان را اندازه می گیرد. همچنین ممکن است لازم باشد آزمایش خون انجام دهید.
اینکه آیا می توان از بروز تنگی نفس پیشگیری کرد یا خیر به علت بروز آن بستگی دارد. اگر تنگی نفس به دلیل آلرژی باشد می توانید با تشخیص عوامل ایجاد آن از بروز تنگی نفس جلوگیری کنید. به محض شناسایی عامل حساسیت زا تلاش کنید تا از آن پرهیزکنید. اگر تنگی نفس در اثر سیگار کشیدن باشد ترک آن می تواند به پیشگیری از تنگی نفس کمک کند. اما پرهیز از سایر عوامل بروز تنگی نفس راحت نیست.
پزشک علت بروز مشکل تنفسی را درمان خواهد کرد. اگر سیگار می کشید برای کمک به روند درمان خود باید آن را ترک کنید. از پزشک خود کمک بگیرید. همچنین از تنفس مواد شیمیایی که به ریه آسیب می رساند مانند بخار رنگ و اگزوز ماشین بپرهیزید. در صورت تایید پزشک حتما ورزش کنید.
اینکه مدام دچار تنگی نفس باشید ترسناک است. اگر یاد یگیرید چطور آن را کنترل کنید از شدت ترس آن کاسته می شود. با کمک پزشک خود می توانید یک برنامه منظم و ثابت برای این وضعیت داشته باشید. ممکن است پزشک یک برنامه ورزشی، مدیتیشن، تکنیک های تنفسی یا ترکیبی از موارد ذکر شده را پیشنهاد دهد. در برخی موارد شاید به بیمار مکمل اکسیژن پیشنهاد شود.
سیده طاهره میرصالحی
کارشناس زیست شناسی و کارشناس ارشد بیوشیمی
دکتر بابک قلعه باغی
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی